Pobornici bosanskog jezika tvrde da se on od srpskog razlikuje u gramatici, dok lingvisti smatraju da je reč o istom jeziku
Đaci u opštinama Novi Pazar, Tutin,
Sjenica i Prijepolje od 21. februara dobijaju oglednu nastavu na bosanskom jeziku. Da li je ovde reč o istom – srpskom jeziku, kojem je promenjeno ime, ili o drugačijem, različitom jeziku, koji je sada dobio naziv bosanski?
Profesorka srpskog i bosanskog jezika Amela Zejnelović iz Novog Pazara,koja je fakultet i master akademske studije završila na državnom Univerzitetu u Novom Pazaru, tvrdi da je razlika između srpskog i bosanskog jezika u gramatici i književnosti.
– U srpskom jeziku se, recimo, najčešće koristi rečca „da” plus prezent. Na srpskom jeziku sekaže „ja ću da radim”, dok se na bosanskom češće koristi infinitiv – („ja ću raditi”). Tih primera je zaista puno, razlika je i u akcentu – i u samom izgovoru određenih reči – kaže za „Politiku” Amela Zejnelović, jedna od 13 stručnjaka koji su od Bošnjačkog nacionalnog vijeća (BNV) dobila licencu prevodioca za prevođenje udžbenika za osnovne i srednje škole sa srpskog na bošnjački.
– Na srpskom se, na primer, kaže „opšte”, „komentarisati” i „vreme”, na bosanskom „opće”, „komentirati” i „vrijeme”. Što se tiče književnosti, u bošnjačkoj, pored narodne književnosti, postoji i književnost na orijentalnim jezicima, turskom, arapskom i persijskom, koju su pisali Bošnjaci, odnosno takozvana divanska književnost– napominje Zejnelovićeva.
Na naše pitanje – na kom jeziku je Meša Selimović pisao remek-delo „Derviš i smrt”, posle male stanke, Amela Zejnelović je rekla:
– Na standardnom jeziku. Neka svako razmišlja na kojem.
Predsednik Bošnjačkog nacionalnog veća Esad Džudžević, odgovarajući na pitanje – koja je razlika između srpskog i bosanskog jezika – napomenuo je da su „u lingvističkom smislu, i srpski i hrvatski i bosanski i crnogorski jezik iz istog lingvističkog stabla”.
Miloš Kovačević, profesor Filološkog fakulteta u Beogradutvrdi da bosanski nije različit jezik od srpskog.
– Reč je o preimenovanom srpskom jeziku, novom imenu za srpski jezik. Ni njegovi najveći zagovornici među muslimanskim lingvistima ne osporavaju tu činjenicu. A da bi ipak izdvojili neku specifičnost, muslimanski lingvisti su je našli u glasu H, pa su uspostavili pravilo da se u bosanskom za razliku od srpskog glas H piše gde god kome padne na pamet (npr. u rečima: hudovica, hlopta, lahko, kahva...), što bi Vuk Kardžić rekao „prema pravilima babe Smiljane”, to jest prema principu „gde god nađeš zgodno mesto, ti glas H upotrebi” – objašnjava Kovačević.
Ovaj profesor ističe da kriterijumi na kojima počiva postojanje bosanskog jezika nemaju nikakvu naučnu vrednost.
– Bosanski jezik, ne samo u naučnim krugovima, služi pre kao predmet viceva nego ozbiljne naučne analize. „Bošnjaci” iz Srbije kada traže uvođenje takozvanog bosanskog jezika u škole, pozivaju se na evropska prava nacionalnih manjina, od kojih je najznačajnije pravo na svoj jezik. Nije čudo, međutim, što oni namerno previđaju šta o manjinskim jezicima kaže „Povelja saveta Evrope o regionalnim i manjinskim jezicima”, koja je donesena u Strazburu 1992, gde se eksplicitno navodi da se manjinskim jezicima mogu smatrati samo jezici „koji su različiti od zvaničnog jezika te države” – navodi Kovačević.
Profesor Veljko Brborić sa Filološkog fakulteta u Beogradu ističe da je ovde reč o zloupotrebi jezika u političke svrhe i da je sa stanovišta lingvistike ideja da se jezik razlikuje – besmislica. On objašnjava da jezik čini njegova gramatička struktura, a u oba slučaja ona se sastoji od sedam padeža i četiri akcenta, kao i standardi po kojima je jasno da su srpski i bosanski – isti jezik.
– Naziv srpskohrvatski zvanično datira od 1918, kada je stvorena prva Jugoslavija, a razlike koje postoje, postojale su i dok je bio jedan jezik za četiri uslovno rečeno različite nacije. Stvaranje novih država krajem 20. veka, uslovilo je da svaka od njih ima svoj jezik, jer su smatrale da je jezik obeležje identiteta. Ali, jezik nije obeležje identiteta, imate u svetu moćne nacije koje nemaju nacionalni jezik: Austrija koristi nemački jezik, u Švajcarskoj se govori tri ili četiri jezika, cela Amerika govori evropske jezike – engleski, francuski, španski, portugalski... – objašnjava Brborić.
Lingvisti, inače, smatraju i da termin bosanski jezik nije tačan, jer bi to značilo da je on jezik cele BiH, dok je ovde reč o Bošnjacima, pripadnicima muslimanske veroispovesti koji sada bošnjački govor nazivaju bosanskim jezikom.
-----------------------------------------------------------
Projekat u saradnji sa nadležnima
Čitav posao oko uvođenja bosanskog jezika u škole Bošnjačko nacionalno veće radi u saradnji sa Ministarstvom prosvete Srbije.Nedavno je pomoćnik ministra prosvete Vesna Fila, prilikom posete Novom Pazaru, naglasila da je „obrazovanje na maternjem jeziku osnovno civilizacijsko pravo koje su drugi manjinski narodi u Srbiji odavno ostvarili”.
----------------------------------------------------------------
Ijekavica – osobina srpskog jezika
– I u Ustavu Srbije srpski jezik se određuje kao ekavski i ijekavski, i niko ne može reći da ijekavica nije izgovorna osobina srpskoga jezika. Onaj ko bi to rekao, „otpisao” bi Srbe iz Republike Srpske, Crne Gore i Hrvatske iz srpskog nacionalnog korpusa. Uostalom, ijekavica kao književni izgovor srpskog jezika starija je od ekavice. Nju je kao jednu od najbitnijih osobina srpskog jezika uveo Vuk Karadžić – kaže profesor Miloš Kovačević.
D. Ivanović, A. Apostolovski
Vreme ili vrijeme jezickih podela
